Από τα πιο πάνω στοιχεία, ο άνθρακας, το υδρογόνο και το οξυγόνο λαμβάνονται από τα φυτά μέσω της ατμόσφαιρας. Το φυτό απορροφά το νερό που έπεσε στο έδαφος ως βροχή και δεσμεύει το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Με τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης μετατρέπει τα συστατικά αυτά σε υδατάνθρακες (κατά κύριο λόγο γλυκόζη). Τα υπόλοιπα στοιχεία περιέχονται, υπό μορφή ενώσεων, στο έδαφος.

Χρήση των θρεπτικών συστατικών από τα φυτά

Τα κύρια και τα δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά διακρίνονται κατ’ αυτό τον τρόπο όχι ως προς τη χρησιμότητά τους, αλλά ως προς τις απαιτούμενες ποσότητές τους.

Κύρια θρεπτικά συστατικά

Άζωτο (Ν): Δομικό συστατικό των πρωτεϊνών, των νουκλεικών οξέων (DNA και RNA) και των ενζύμων.

Φωσφόρος (P): Δομικό συστατικό των νουκλεϊκών οξέων και των μορίων ανταλλαγής ενέργειας (τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP) και διφωσφορική αδενοσίνη (ADP)).

Οι απαιτήσεις των φυτών σε φωσφόρο ποικίλλουν σημαντικά. Στα οπωροφόρα δένδρα οι κρίσιμες περιεκτικότητες σε φωσφόρο είναι μεταξύ 0,12% και 0,15%, τα χόρτα 0,20% έως 0,25%, ενώ τα λαχανικά φθάνουν τα 0,25% ως τα 0,30%.

Κάλιο (K): Απαραίτητο για την πραγματοποίηση πολλών χημικών αντιδράσεων στα φυτά. Οι απαιτήσεις των φυτών σε κάλιο ποικίλλουν ανάλογα με το είδος. Το κάλιο είναι από τα πλέον κινητικά στοιχεία, καθώς μπορεί να απελευθερωθεί από τα φύλλα κατά τη διάρκεια μιας βροχής και να επαναπροσληφθεί από τις ρίζες.

Θείο (S): Απαραίτητο συστατικό σε ορισμένα αμινοξέα και, συνεπώς, στις πρωτεΐνες. Εν γένει πιστευόταν ότι τα φυτά έχουν σε θείο απαιτήσεις ανάλογες με αυτές του φωσφόρου, αλλά αποδεικνύεται ότι αυτό δεν συμβαίνει. Το θείο δεν εμφανίζει κινητικότητα στους ιστούς των φυτών και οι τροφοπενείες θείου εκδηλώνονται στα ανώτερα και νεότερα τμήματα του φυτού.

Μαγνήσιο (Mg): Δομικό συστατικό της χλωροφύλλης και συνεπώς απαραίτητο για τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης από τα πράσινα φυτά. Η κινητικότητά του στους φυτικούς ιστούς βρίσκεται σε μεσαίο επίπεδο, γι’ αυτό και εκδηλώνεται τροφοπενεία μαγνησίου στους ηλικιακά μεγαλύτερους ιστούς. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά την απορρόφηση μαγνησίου από το έδαφος. Η απορρόφησή του από τα φυτά εξαρτάται τόσο από το pH του εδάφους όσο και την περιεκτικότητά του σε ασβέστιο. Χρησιμοποιούμε χημικά σκευάσματα ανάλογα με το εδαφικό pH.

Ασβέστιο (Ca): Καθορίζει την διαπερατότητα των μεμβρανών των φυτικών κυττάρων. Το ασβέστιο τείνει να κατατάσσεται πλέον στα δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά. Η κινητικότητα του ασβεστίου στους φυτικούς ιστούς είναι χαμηλή και η συγκέντρωσή του τείνει να αυξάνει με την ηλικία του φυτού.

Δευτερεύοντα θρεπτικά συστατικά

Σίδηρος (Fe): Βασικό συστατικό αρκετών ενζύμων

Μαγγάνιο (Mn): Ανευρίσκεται σε αναπνευστικά ένζυμα

Βόριο (B): Απαραίτητο κατά την σύνθεση των πρωτεϊνών

Χλώριο (Cl): Εμπλέκεται στον μεταβολισμό των υδατανθράκων

Ψευδάργυρος (Zn): Απαντάται στο ένζυμο διάσπασης του οξικού οξέος

Μολυβδαίνιο (Mo): Συστατικό ενζύμου που ανάγει τα νιτρικά ιόντα προς νιτρώδη. Η χρήση του σε λιπάσματα πρέπει να γίνεται με πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς το στοιχείο είναι τοξικό για τους μη φυτικούς ζωντανούς οργανισμούς σε περιεκτικότητες άνω των 15 ppm.

Χαλκός (Cu): Συστατικό ενζύμων αντιδράσεων οξείδωσης

Στη φύση, τα θρεπτικά συστατικά δεν εξαντλούνται από το έδαφος, καθώς τα φυτά μετά τον θάνατό τους αποσυντίθενται και τα συστατικά τους επανέρχονται στο έδαφος. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει στις καλλιέργειες. Όταν γίνει η συγκομιδή, το μεγαλύτερο τμήμα των φυτών συλλέγεται και απομακρύνεται από την καλλιεργήσιμη έκταση. Ως συνέπεια, η περιεκτικότητα του εδάφους στα συστατικά αυτά μειώνεται, με συνέπεια η ανάπτυξη των φυτών να μην είναι φυσιολογική και η αποδοτικότητά τους να χαμηλώνει σημαντικά. Επομένως για τον ανεφοδιασμό τους με όλα τα στοιχεία χρησιμοποιούμε οργανικά ή χημικά σκευάσματα τα οποία επανατροφοδοτούν το έδαφος με όλα τα στοιχεία που καταναλώθηκαν κατά τη προηγούμενη καλλιεργητική περίοδο.

Δείτε όλο τον περιοδικό πίνακα εδώ.

Γιάννης Διβανές
Γεωπόνος MSc
i-CON.SHARE