Ο αραβόσιτος (κοινώς «καλαμπόκι») ανήκει στα σιτηρά των θερμών κλιμάτων και είναι φυτό μεγάλης οικονομικής σημασίας παγκοσμίως. Τα βοτανικά χαρακτηριστικά του φυτού και ο βιολογικός του κύκλος σχετίζονται άμεσα µε την προσαρμοστικότητά του και την ορθή καλλιεργητική τεχνική.
Ο αραβόσιτος (Zea mays L.) είναι µέλος της οικογένειας Poaceae (Αγρωστώδη) και είναι το µοναδικό είδος του γένους Zea. Κατάγεται από την αµερικάνικη ήπειρο, όπου και καλλιεργούνταν χιλιάδες χρόνια πριν από πολιτισµούς, όπως οι Ίνκας, οι Μάγια και οι Αζτέκοι. Σήµερα, είναι µία από τις περισσότερο διαδεδοµένες καλλιέργειες σε παγκόσµιο επίπεδο και στην Ελλάδα, αν και η συνολικά παραγόµενη ποσότητα είναι µικρή, εντούτοις οι µέσες στρεµµατικές αποδόσεις είναι από τις υψηλότερες σε παγκόσµιο επίπεδο (Παπακώστα-Τασοπούλου, 2008:183-274).
Ο αραβόσιτος είναι μονοκότυλο, ποώδες, ετήσιο φυτό, μόνοικο-δίκλινο, σταυρογονιποιούμενο και ανεμόφιλο.
Το ριζικό σύστημα του αποτελείται από το εμβρυακό και το κύριο. Το κύριο ριζικό σύστημα από τελείται από τη ρίζα που εκφύεται στο έδαφος και τις εναέριες. Η κύρια ρίζα μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 2.5 μέτρα αλλά ο κύριο όγκος της είναι στα πρώτα 60 εκατοστά. Οι εναέριες ρίζες εισχωρούν στο έδαφος και συμβάλουν στη στήριξη και τη διατροφή του φυτού. (ΔΑΛΙΑΝΗΣ, 1983:15-234).
Το στέλεχος είναι συμπαγές, κυλινδρικό και αποτελείται από κόμβους και μεσογονάτια διαστήματα. Στη βάση από κάθε μεσογονάτιο υπάρχουν οφθαλμοί.
Τα φύλλα ποικίλλουν όσον αφορά το μέγεθος και τον αριθμό τους ανάλογα με το υβρίδιο ή τη ποικιλία και το περιβάλλον. Το μήκος των φύλλων κυμαίνεται από 30 – 150 εκατοστά, το πλάτος από 8 – 15 εκατοστά, ενώ ο αριθμός τους από 9 – 44 (ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ, 1999:21-197).
Στη κορυφή του φυτού αναπτύσσεται η αρσενική ταξιανθία (φόβη) ενώ στη μέση οι θηλυκή (σπάδικας). Ο αραβόσιτος χαρακτηρίζεται ως πρωτανδρικό φυτό διότι πρώτα αναπτύσσεται η αρσενική ταξιανθία (ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ, 1999:21-197).
Αμέσως μετά τη γονιμοποίηση υπάρχει μεταχρωματισμός της θηλυκής ταξιανθίας.
Ο καρπός και ο σπόρος του αραβόσιτου είναι καρύοψη, μονόσπερμος με περικάρπιο. Το σχήμα και το μέγεθος ποικίλοι ανάλογα τη ποικιλία ή το υβρίδιο και μπορεί να είναι πεπλατυσμένο, τριγωνικό, ωοειδές, σφαιρικό ή κωνικό. Το βάρος χιλίων (1000) σπόρων κυμαίνεται από 100 – 400 γραμμάρια. Από πλευράς σύστασης, ο σπόρος του αραβοσίτου περιέχει κατά µέσο όρο 61% άµυλο, 13,5% νερό, 10% πρωτεΐνη, 6% πεντοζάνες, 4% λάδι, 2,3% κυτταρίνες, 1,4% σάκχαρα, 1,4% ανόργανες ύλες και 0,4% διάφορες άλλες ουσίες. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο αραβόσιτος θεωρείται το δεύτερο πλουσιότερο δηµητριακό σε λάδι µετά τη βρώµη (Καραµάνος, 1999:21-197).
Ανάλογα τη ποικιλία ή υβρίδιο ο βιολογικό κύκλος από την ημερομηνία σποράς μέχρι την πλήρη ωρίμανση διαφέρει. Η διαφοροποίηση και η κατάταξή τους γίνεται με βάση των ημερών που χρειάζονται π.χ. ενενήντα (90) ημερών.
Βιβλιογραφία
Δαλιάνης, Κ. (1983). Ανοιξιάτικα Σιτηρά. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη, σελ. 15-234.
Καραμάνος, Α. (1999). Τα σιτηρά των θερμών κλιμάτων: Αραβόσιτος, σόργο, ρύζι, κεχρί. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Παπαζήση, σελ. 21-197.
Παπακώστα – Τασοπούλου, Δ. (2008). Ειδική Γεωργία Ι – Τεύχος Α Σιτηρά Χειμερινά – Εαρινά. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σύγχρονή Παιδεία, σελ. 183-274.
Γιάννης Διβανές
Γεωπόνος MSc
i-CON.SHARE
