Η δημοσίευση από τον W.M.S. Russel και R.L. Burch to 1959 με τίτλο “The principles of Humane Experimental Technique1” σηματοδότησε τη γέννηση του κινήματος των 3R. Οι συγγραφείς πρότειναν τους τρεις βασικούς πυλώνες Replacement (αντικατάσταση), Reduction (μείωση), Refinement(βελτίωση) που πρέπει να διέπουν την επιστημονική ερευνητική προσέγγιση, αναφορικά με τη χρήση των πειραματόζωων από τον άνθρωπο. Ο Russell και ο Burch οραματίστηκαν ως τελικό στόχο της επιστημονικής κοινότητας την αντικατάσταση (Replacement) των πειραματόζωων από τα ερευνητικά εργαστήρια, αναγνωρίζοντας τον παράλληλα ως το πιο δύσκολα επιτεύξιμο στόχο σε σχέση με τους δυο άλλους βασικούς πυλώνες του κινήματος (Reduction, Refinement).
Ο πυλώνας: Replacement δηλαδή αντικατάσταση μπορεί να οριστεί ως εκείνες οι μέθοδοι, στρατηγικές, ή προσεγγίσεις που δεν περιλαμβάνουν την χρήση ζώων για ερευνητικούς σκοπούς. Ο πυλώνας Replacement (αντικατάσταση) μπορεί να επιτευχθεί μέσω της χρήσης νέων μεθόδων και εργαλείων για τα πραγματοποίηση του ερευνητικού έργου της επιστημονικής κοινότητας συμπεριλαμβανομένων:
Ο πυλώνας: μείωση δηλαδή η ελαχιστοποίηση της χρήσης των πειραματόζωων, όπου είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή ερευνητικού έργου και παράλληλα η μεγιστοποίηση των πληροφοριών που μπορούν να ανακτηθούν από κάθε πειραματόζωο. Επιπλέον η μείωση της χρήσης των πειραματόζωων μπορεί επίσης να επιτευχθεί με την εκτέλεση πειραματικών δοκιμασιών στα ζώα παραπάνω από μια φορά, αρκεί να μην επηρεάζεται το τελικό ερευνητικό αποτέλεσμα. Ωστόσο το όφελος που προκύπτει από τη μείωση του αριθμού των πειραματόζωων, όταν το ζώο χρησιμοποιείται σε παραπάνω από μια μεταχειρίσεις θα πρέπει να σταθμίζεται από πιθανόν δυσμενείς επιδράσεις στην καλή διαβίωση του ζώου που είναι ο τρίτος βασικός πυλώνας Refinement (Βελτίωση).
Ο πυλώνας Refinement (Βελτίωση) αφορά στη χρησιμοποίηση μεθόδων που σκοπό έχουν την βελτίωση των ήδη υπαρχόντων πειραματικών τεχνικών ώστε να μειώνεται ο προκαλούμενος πόνος και η ταλαιπωρία των ζώων, και να βελτιώνεται η ευζωία τους. Σαν βελτίωση μπορεί να θεωρηθεί και η χρησιμοποίηση μέσων ή υλικών που εμπλουτίζουν το περιβάλλον στέγασης των ζώων και τους δίνουν τη δυνατότητα να εκφράσουν συμπεριφορά ανάλογη με αυτή των ζώων του ίδιου είδους που βρίσκονται στο φυσικό περιβάλλον. Στις περιπτώσεις εκείνες όπου τα ζώα αναμένεται να υποστούν έντονο πόνο ή ταλαιπωρία η ερευνητική ομάδα θα πρέπει να παρέχει αιτιολογημένη επιστημονική τεκμηρίωση ή θα πρέπει να διερευνά κατά πόσο μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλες μεθόδους που μειώνουν τον πόνο ή την ταλαιπωρία. Τέλος μέσω της βελτίωσης του περιβάλλοντος και της μεταχείρισης των πειραματόζωων εξασφαλίζεται παράλληλα βελτίωση των ερευνητικών συμπερασμάτων.
Πηγές:
1Russell WMS, Burch RL. The principles of Humane Experimental Technique. London, UK: Methuen, 1959
2Οδηγία 2010/63 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί προστασίας των ζώων που χρησιμοποιούνται για επιστημονικούς σκοπούς.
3Νικόλαος Κωστομητσόπουλος, Ηθική και Δεοντολογία στη Χρησιμοποίηση Ζώων στη Βιοϊατρική Έρευνα, Μάρτιος 2016
Λογοθέτης Δημήτρης
Γεωπόνος