Η ανάμειξη μέσα στον ψεκαστήρα (tank mix) δύο ή περισσοτέρων φυτοφαρμάκων ή διαφυλλικών λιπασμάτων εξοικονομεί χρόνο και εργασία, ελαττώνει το κόστος μηχανημάτων και εφαρμογής και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Πάντως σε ορισμένες περιπτώσεις η ανάμειξη μπορεί να καταλήξει σε μείωση της δραστικότητας των φαρμάκων ή και σε φυτοτοξικότητα στην καλλιέργεια.
Εάν δύο φυτοφάρμακα αναμιχθούν στον ψεκαστήρα και εφαρμοστούν με επιτυχία τότε λέμε ότι συνδυάζονται, αν προκύψουν όμως προβλήματα (όπως φυτοτοξικότητα, υπερβολικός αφρός, σχηματισμός ιζήματος κ.ά.) τότε λέμε ότι τα φάρμακα δεν συνδυάζονται. Οι λόγοι για έλλειψη συνδυαστικότητας μπορεί να είναι φυσικοί, χημικοί, φυτοτοξικότητας, στόχου και χρόνου εφαρμογής κ.α.
Αν δύο φάρμακα που εφαρμόζονται σε συνδυασμό καταλήξουν σε ζημιές στην καλλιέργεια τότε αυτά τα φάρμακα δεν συνδυάζονται εξαιτίας της φυτοτοξικότητας. Για παράδειγμα, ανάμειξη μυκητοκτόνων με γαλακτωματοποιήσιμα εντομοκτόνα που περιέχουν ξυλένιο σαν διαλύτη μπορεί να προκαλέσει φυτοτοξικότητα.
Σε άλλες περιπτώσεις ο συνδυασμός δεν είναι δυνατός λόγω ασυμβατότητας του στόχου. Για παράδειγμα, κάποια ζιζανιοκτόνα πρέπει να ενσωματωθούν στο έδαφος ενώ άλλα πρέπει να παραμείνουν στην επιφάνεια. Αυτά δεν συνδυάζονται.
Χρονική ασυμβατότητα, υπάρχει όταν δύο φάρμακα δεν έχουν την απαραίτητη αποτελεσματικότητα σε δεδομένη χρονική στιγμή. Για παράδειγμα, ένα προφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο δεν μπορεί να συνδυαστεί με ένα εντομοκτόνο που στοχεύει σε έντομο το οποίο θα εμφανισθεί σε άλλη χρονική στιγμή της αυξητικής περιόδου.
Επίσης φυτοφάρμακα που εφαρμόζονται σε ανάμειξη μπορούν να υποστούν χημικές μεταβολές. Ανταγωνισμό έχουμε όταν η ανάμιξη δύο ή περισσοτέρων φυτοφαρμάκων καταλήγει σε μειωμένη αποτελεσματικότητα ενός ή περισσοτέρων από αυτά. Για παράδειγμα, καρβαμιδικά φυτοφάρμακα χάνουν τη δραστικότητα τους αν συνδυαστούν με αλκαλικές ενώσεις (pΗ>7). Χημική ασυμβατότητα είναι πιο πιθανό να εμφανισθεί αν χρησιμοποιηθεί αλατούχο ή χλωριωμένο νερό ή διαλύματα φωσφορικής αμμωνίας. Όταν γίνεται αλλαγή πηγής νερού ή παρτίδας λιπασμάτων πρέπει να γίνεται δοκιμή συνδυαστικότητας με τα χρησιμοποιούμενα φυτοφάρμακα.
Φυσική ασυμβατότητα είναι το αίτιο της έλλειψης ομοιόμορφης κατανομής σε μίγμα περισσότερων από ένα σκευασμάτων στο νερό. Μπορεί να προκληθεί από ακατάλληλη ανάμιξη, ανεπαρκή ανάδευση ή έλλειψη σταθερών γαλακτωματοποιητών όπως σε μερικά γαλακτωματοποιήσιμα σκευάσματα. Πολλά τέτοια προβλήματα εμφανίζονται κατά το συνδυασμό φυτοφαρμάκων με υγρά λιπάσματα. Βρέξιμες σκόνες και γαλακτωματοποιήσιμα που δεν αναμίχθηκαν σωστά μπορεί να σχηματίσουν παχύρρευστο υγρό, με ένα ελαιώδες στρώμα να επιπλέει στην κορυφή του ψεκαστήρα. Μερικά γαλακτωματοποιήσιμα δεν είναι σταθερά σε αλατούχα διαλύματα, όπως υγρά λιπάσματα. Σε μερικές ετικέτες υποδεικνύεται έλεγχος συνδυαστικότητας. Επίσης σε μερικές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η προσθήκη ειδικού χημικού παράγοντα συνδυαστικότητας.
Το πρώτο βήμα για να διευκρινιστεί η δυνατότητα συνδυασμού σε μια συγκεκριμένη περίπτωση είναι η ανάγνωση της ετικέτας του φυτοφαρμάκου. Δεν πρέπει ποτέ να γίνεται συνδυασμός δύο ή περισσοτέρων φαρμάκων αν στην ετικέτα ενός από αυτά (ή όλων), αναφέρεται ότι ο συνδυασμός δεν είναι δυνατός. Πάντως στην ετικέτα ή ακόμα και σε πίνακες συνδυαστικότητας που τυχόν υπάρχουν, δεν δίδονται πληροφορίες για τη δυνατότητα όλων των πιθανών συνδυασμών. Έτσι όταν δεν υπάρχει καμιά ένδειξη, πρέπει να γίνεται δοκιμαστική ανάμειξη για να εξετασθεί τουλάχιστον η περίπτωση φυσικής ασυμβατότητας του συνδυασμού.
Δηλαδή σε ένα διαφανές δοχείο με μισό λίτρο από τον υγρό φορέα (νερό ή υγρό λίπασμα) προστίθενται διαδοχικά οι συνιστώμενες δόσεις των φυτοφαρμάκων με τη σωστή σειρά και γίνεται ανακίνηση για 5 – 10 δευτερόλεπτα μετά από κάθε προσθήκη. Μετά από ακινησία του υγρού για 10 – 15 λεπτά αν εμφανισθεί ίζημα, ζελέ, συσσωματώματα, παχύρρευστο υγρό κ.λ.π. ο συνδυασμός δεν πρέπει να γίνει για εφαρμογή. Σε λίγες περιπτώσεις μόνο είναι δυνατός ένας συνδυασμός μετά από προσθήκη παραγόντων συνδυαστικότητας.
Για την ελαχιστοποίηση των προβλημάτων συνδυαστικότητας πρέπει να ακολουθείται πάντα η σωστή διαδικασία.
α) το γέμισμα του ψεκαστήρα κατά το ½ έως 2/3 πριν από την προσθήκη οποιουδήποτε σκευάσματος
β) η προσθήκη παράγοντα συνδυαστικότητας αν είναι απαραίτητος
γ) η προσθήκη των φυτοφαρμάκων με τη σειρά: WP, FL, WDG και EC ή S
δ) οι επιφανειοδραστικές ουσίες (surfactants) όπως οι εξαπλωτικοί και διεισδυτικοί παράγοντες κ.α.
Για κάθε σκεύασμα πρέπει να γίνεται προ-αραίωση, προσθήκη στον ψεκαστήρα και καλή ανάδευση πριν προστεθεί το επόμενο, ειδικά στην περίπτωση που ο φορέας είναι υγρό λίπασμα. Για να είναι το ψεκαστικό μίγμα συνεχώς ομοιόμορφο, θα πρέπει να γίνεται συνεχώς ανάδευση κατά την εφαρμογή και να μην αφήνεται ψεκαστικό διάλυμα από τη μια ημέρα στην άλλη. Να παρασκευάζεται μόνο όσο απαιτείται για εφαρμογή μέχρι το τέλος της ημέρας.
ΠΡΟΣΟΧΗ. Ο συνδυασμός (tank mix) μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα ψεκαστικό διάλυμα πολύ πιο τοξικό για τον άνθρωπο από το άθροισμα τοξικότητας των συστατικών του.
Συμπερασματικά: Ένας συνδυασμός φυτοφαρμάκων μπορεί να θεωρηθεί συνολικά ασφαλής, μόνο εάν έχει χρησιμοποιηθεί και έχει μελετηθεί λεπτομερειακά από κάθε άποψη.
Μπορείτε να κατεβάσετε εδώ το Έντυπο-Ενημέρωσης-Ψεκασμών
Γιάννης Διβανές
Γεωπόνος MSc
i-CON.SHARE