Γονιμοποίηση ονομάζεται η ένωση γεννητικών κυττάρων τα οποία είναι γνωστά και ως αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες. Στα φυτά οι αρσενικοί γαμέτες που περιέχονται στους γυρεόκοκκους, πρέπει να “κάτσουν” πάνω στο στίγμα του υπέρου για να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση. Αυτό το επιτυγχάνουν με την επικονίαση.

Επικονίαση ονομάζεται η μεταφορά γύρης από τους ανθήρες στο στίγμα των ανθέων. Υπάρχουν δύο ειδών επικονιάσεις. Η Σταυρωτή επικονίαση, όταν γύρη από ένα άνθος δέντρου, εναποτίθεται σε άνθος άλλου είδους δέντρου ή ίδιου είδους δέντρου, αλλά διαφορετικής ποικιλίας. Με αυτό τον τρόπο τα γονίδια των δύο ανθέων αναμειγνύονται και η αυτοεπικονίαση που όταν η γύρη από ένα άνθος δέντρου, εναποτίθεται σε άλλο άνθος του ίδιου δέντρου (δηλαδή τα αυτογόνιμα δέντρα).

Η επικονίαση των φυτών γίνεται κυρίως με τρεις (3) διαφορετικούς τρόπους.

1. Με την βοήθεια του ανέμου. Όταν φυσάει άνεμος, η γύρη μεταφέρεται από το ένα άνθος στο άλλο (π.χ. Τα πεύκα, παράγουν μεγάλες ποσότητες γύρης και χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο).
2. Με την βοήθεια του νερού. Η γύρη μεταφέρεται από το ένα άνθος στο άλλο χρησιμοποιώντας το νερό ως μέσο μεταφοράς.
3. Με την βοήθεια των εντόμων. Όταν το έντομο κινείται για να μεταβεί από ένα άνθος σε κάποιο άλλο, ποσότητα γύρης που είχε κολλήσει πάνω στο σώμα του από τα προηγούμενα άνθη, ξεκολλάει και πέφτει πάνω στο στίγμα ενός νέου άνθους. Αυτός ο τρόπος είναι ο βασικότερος και πραγματοποιείται κατά 90% από τις μέλισσες αφού συλλέγουν μεγάλα ποσοστά γύρης και νέκταρ, έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να θυμούνται την ώρα της ημέρας όπου κάθε άνθος απελευθερώνει τη γύρη του και εκκρίνει νέκταρ και τέλος επισκέπτονται μεγάλο αριθμό φυτών.

Τέλος, ο άνθρωπος μπορεί να συμμετάσχει ενεργά στην επικονίαση των φυτών ψεκάζοντας τα άνθη με ελκυστικές ουσίες που θα προσελκύσουν μέλισσες, τοποθετώντας μέλισσες στις καλλιέργειες του, όπως επίσης και να μη ψεκάσει με τοξικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα που ενδέχεται να σκοτώσουν ή να επηρεάσουν τις πτήσεις της μέλισσας. Παλαιότερα σε ορισμένες καλλιέργειες χρησιμοποιούσαν και ορμόνες επικονίασης κάτι που έχει εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια.

Γιάννης Διβανές
Γεωπόνος MSc
i-CON.SHARE