Η βιολέτα ή ο μενεξές ή το ίο είναι κοινή ονομασία πολλών ειδών φυτών του γένους Ίον (Viola) της οικογένειας των Ιοειδών. Με την ονομασία βιολέτα έχουν περιγραφεί και ταξινομηθεί 500 είδη.
Βασίλειο: | Φυτά (Plantae) |
Συνομοταξία: | Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) |
Ομοταξία: | Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) |
Τάξη: | Ιώδη (Violales) |
Οικογένεια: | Ιοειδή (Violaceae) |
Γένος: | Ίον (Viola) |
Η ετυμολογία της λέξης «βιολέτα» προέρχεται από το υποκοριστικό του ιταλικού viola που είναι και η ομώνυμη επιστημονική ονομασία του γένους στα λατινικά, ενώ η ετυμολογία της λέξης «μενεξές» προέρχεται από το τουρκικό menekşe, το οποίο είναι περσικής προέλευσης. Η λέξη «ίο» προέρχεται από τη λέξη της αρχαίας ελληνικής ἴον.
Η βιολέτα (Matthiola incana, Cruciferae) είναι ετήσιο φυτό της άνοιξης και η καταγωγή του είναι από τις χώρες της Μεσογείου. Είναι μονοετή ή πολυετή ποώδη φυτά ή σπάνια μικροί θάμνοι. Το ύψος του φτάνει τα 30-50 εκατοστά και πλάτος 20 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι επιμήκη και λογχοειδή. Τα άνθη του είναι απλά ή διπλά που αναπτύσσονται πολλά μαζί σε ταξιανθία στάχυ. Τα διπλά όμως άνθη είναι αυτά που έχουν εμπορική αξία. Το χρώμα τους ποικίλει και μπορεί να είναι κόκκινο, ροζ, γαλάζιο, μπλε, μοβ, λευκό και άλλα. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως το Μάιο και ανάλογα τις συνθήκες μέχρι τον Ιούνιο. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Είναι πολύ ευπαθής στις χαμηλές θερμοκρασίες (-6 οC). Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, σε ηλιαζόμενες ή σε ημισκιερές θέσεις. Χρησιμοποιείται σε παρτέρια εξαιτίας της ποικιλοχρωμίας των ανθέων του και τοποθετείται στη δεύτερη σειρά.
Η βιολέτα είναι ευαίσθητη σε μυκητιάσεις όπως το ωίδιο, ο βοτρύτης και η σκωρίαση, αλλά προσβάλλεται και από κάμπιες και αφίδες που θα την αποδυναμώσουν και θα χαλάσουν την αισθητική που προσφέρει στο χώρο.
Οι βιολέτες δημιουργούν πολλά υβρίδια στη φύση, γεγονός που δυσκολεύει στην αναγνώριση του είδους τους. Επίσης ο άνθρωπος με τη διαδικασία της τεχνητής επιλογής έχει δημιουργήσει πολλές ποικιλίες και υβρίδια. Τα περισσότερο καλλιεργούμενα είδη διεθνώς είναι:
Και στην Ελλάδα είναι διαδεδομένες οι:
Τέλος, η βιολέτα έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Η ρίζα της έχει μια ουσία, που λέγεται βιολίνη. Από αυτή παράγουν ένα φάρμακο το οποίο προκαλεί εμετό. Από τα άνθη της κατασκευάζονται φάρμακα και σιρόπια για διάφορες αρρώστιες: βρογχίτιδα, συνάχι, κ.ά. Τα άνθη της, επίσης χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, τη ζαχαροπλαστική και την ποτοποιία.
Βιβλιογραφία: www.americanvioletsociety.org