Από το 2019 και έπειτα, η αγορά και χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει αλλάξει ουσιαστικά. Η λέξη-κλειδί που καθορίζει τις διαδικασίες είναι “συνταγογράφηση”.
Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, για να μπορέσει ένας γεωπόνος να διαθέσει φυτοπροστατευτικό προϊόν (π.χ. εντομοκτόνο, μυκητοκτόνο, ζιζανιοκτόνο) σε παραγωγό, ο τελευταίος πρέπει να έχει Πιστοποιητικό Γνώσεων Ορθολογικής Χρήσης Γεωργικών Φαρμάκων. Αν δεν το έχει, δεν μπορεί να χρεώσει το προϊόν στο δικό του ΑΦΜ – ακόμη κι αν είναι ο ιδιοκτήτης της εκμετάλλευσης.
Η συγκεκριμένη πιστοποίηση διασφαλίζει ότι ο χρήστης των φυτοπροστατευτικών γνωρίζει πώς να εφαρμόζει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα το προϊόν, ποια είναι τα όρια ασφαλείας και οι απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και ποιο είναι το κατάλληλο σκεύασμα για κάθε περίπτωση, ανάλογα με τη δραστική ουσία, τον στόχο και τη φάση του φυτού. Η πιστοποίηση δεν αποτελεί απλώς μια τυπική απαίτηση. Είναι προϋπόθεση για τη νόμιμη αγορά και τον ψεκασμό φυτοπροστατευτικών. Ο γεωπόνος συντάσσει συνταγή χρήσης, στην οποία αναγράφει το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του παραγωγού, τον αριθμό μητρώου, το ΑΦΜ και την καλλιέργεια ή έκταση εφαρμογής.
Σε περίπτωση που ο παραγωγός δε διαθέτει την απαιτούμενη πιστοποίηση, ο γεωπόνος πρέπει να αρνηθεί την πώληση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καθώς δεν μπορεί να συντάξει νόμιμη συνταγή χρήσης στο όνομά του. Ωστόσο, η αγορά μπορεί να γίνει μέσω τρίτου προσώπου που διαθέτει πιστοποίηση, όπως σύζυγος ή συνεταίρος του παραγωγού, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει σχετική βεβαίωση χρήσης. Ακόμη και τότε, η συνταγή πρέπει να αναγράφει το σωστό ΑΦΜ και να καλύπτει νομικά τον υπεύθυνο χρήστη. Αυτό ισχύει όχι μόνο για την αγορά, αλλά και για την εφαρμογή των προϊόντων. Δηλαδή, ακόμη κι αν ο παραγωγός βρει τρόπο να προμηθευτεί τα σκευάσματα, ο ψεκασμός από μη πιστοποιημένο άτομο είναι παράνομος και επισύρει ποινές.
Η συνταγή χρήσης φυτοπροστατευτικών που εκδίδει ο γεωπόνος, αποτελεί την επίσημη τεκμηρίωση ότι η επιλογή του σκευάσματος έγινε με επιστημονική βάση, ενώ λειτουργεί και ως έγγραφο, που μπορεί να το ζητήσουν σε ενδεχόμενο έλεγχο. Παράλληλα, αποτελεί μέσο για την ιχνηλασιμότητα της χρήσης, διασφαλίζοντας την προστασία τόσο του καταναλωτή όσο και του περιβάλλοντος. Η συνταγή μπαίνει στην Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Φυτοπροστατευτικών, η οποία δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης των πωλήσεων και των εφαρμογών σε πραγματικό χρόνο.
Ο γεωπόνος μπαίνει στην πλατφόρμα με τη χρήση των προσωπικών του διαπιστευτηρίων (username & password). Αυτά τα διαπιστευτήρια τού τα έχει δώσει το Υπουργείο, μέσω της εγγραφής του ως πιστοποιημένος χρήστης για συνταγογράφηση.
Από την αρχική σελίδα, ο χρήστης επιλέγει την ενέργεια “Νέα Συνταγή”. Η φόρμα που ανοίγει περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα πεδία για την ταυτοποίηση και περιγραφή της περίπτωσης.
Πεδία που συμπληρώνει: ΑΦΜ Παραγωγού (πρέπει να έχει πιστοποίηση), Ονοματεπώνυμο ή Επωνυμία, Καλλιέργεια (την επιλέγει από λίστα – π.χ. ελιά, πορτοκάλι, σιτάρι), Έκταση εφαρμογής (σε στρέμματα), Τοποθεσία ή Δ/νση αγροτεμαχίου, Είδος φυτοπροστατευτικής αγωγής (π.χ. εντομοκτόνο, μυκητοκτόνο κ.λπ.), Αιτία εφαρμογής (π.χ. προσβολή από συγκεκριμένο εχθρό/παθογόνο, πρόληψη, κ.λπ.), Ημερομηνία εφαρμογής, Χρόνος αναμονής (πριν τη συγκομιδή).
Ο γεωπόνος πραγματοποιεί αναζήτηση και επιλογή του εγκεκριμένου φυτοπροστατευτικού προϊόντος με βάση: Εμπορική ονομασία, Δραστική ουσία, Δόση (ανά στρέμμα ή ανά λίτρο ψεκαστικού υγρού), Πλήθος εφαρμογών, Περιορισμοί χρήσης.
Η βάση δεδομένων περιέχει όλα τα εγκεκριμένα σκευάσματα από το ΥΠΑΑΤ, οπότε η επιλογή γίνεται βάσει τυποποιημένων εγγραφών.
Ολοκληρώνοντας τη συμπλήρωση, ο γεωπόνος επιβεβαιώνει την καταχώρηση και υποβάλλει τη συνταγή. Η συνταγή καταγράφεται ηλεκτρονικά με: Μοναδικό Κωδικό Συνταγής, Ημερομηνία & ώρα υποβολής, Αναφορά του υπεύθυνου γεωπόνου, Αναφορά του πιστοποιημένου παραγωγού.
Η συνταγή είναι ορατή στον έλεγχο (ΟΣΔΕ, ΕΛΓΟ, ΔΑΟΚ κ.λπ.) και παραμένει στο ιστορικό της πλατφόρμας.
Η πλατφόρμα παρέχει στο γεωπόνο τη δυνατότητα να ελέγχει το πλήρες ιστορικό των συνταγών που έχει καταχωρήσει, να επαναχρησιμοποιεί προηγούμενες συνταγές μέσω αντιγραφής και επεξεργασίας, να αναζητά εύκολα παραγωγούς ή καλλιέργειες, καθώς και να προβάλλει όλα τα εγκεκριμένα σκευάσματα με πλήρεις λεπτομέρειες. Επιπλέον, προσφέρει τη δυνατότητα εξαγωγής κάθε συνταγής σε μορφή PDF για εκτύπωση ή αποστολή, ενώ πραγματοποιεί αυτόματα διασταύρωση στοιχείων με το σύστημα πιστοποίησης, για να επιβεβαιώσει αν ο παραγωγός είναι νόμιμος και διαθέτει τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
Η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων χωρίς την απαραίτητη συνταγή επισύρει πρόστιμο που μπορεί να φτάσει έως και τα 5000 ευρώ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, επιφέρει ακόμη και περικοπή ή πλήρη απώλεια των δικαιωμάτων ενίσχυσης, ιδίως όταν η παράβαση συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης που ορίζει η ΚΑΠ.
Η χρήση χωρίς νόμιμη συνταγή ή από μη πιστοποιημένο άτομο, μπορεί να ενεργοποιήσει ελέγχους από φορείς όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο ΕΛΓΟ ή οι ΔΑΟΚ, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν διοικητικά πρόστιμα, να περικόψουν μέρος των επιδοτήσεων (π.χ. βασική ενίσχυση, οικολογικά σχήματα) ή και να προχωρήσουν σε ολική απώλεια των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε περιπτώσεις σοβαρών ή επαναλαμβανόμενων παραβάσεων.
Εάν την εφαρμογή την πραγματοποιεί άτομο που δε διαθέτει πιστοποίηση, το πρόστιμο ξεκινά από τα 500 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως και τα 2000, ανάλογα τη βαρύτητα της παράβασης. Αντίστοιχα, ο γεωπόνος που προχωρά σε πώληση χωρίς να έχει συντάξει νόμιμη συνταγή, λαμβάνει διοικητικό πρόστιμο και επαγγελματικές κυρώσεις. Τέλος, ο ψεκασμός χωρίς αποδείξεις ή χωρίς καταγραφή στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Συνταγογράφησης, μπορεί να οδηγήσει σε περικοπές των πληρωμών από το ΟΣΔΕ ή από δράσεις οικολογικής διαχείρισης.
Κάθε παραγωγός οφείλει να λαμβάνει την απαιτούμενη πιστοποίηση συμμετέχοντας στις σχετικές εξετάσεις, να συμβουλεύεται γεωπόνο για τη σωστή διάγνωση και τη σύνταξη της συνταγής, και να διατηρεί αρχείο με τις συνταγές και τις αποδείξεις αγοράς, για κάθε ενδεχόμενο έλεγχο. Αν δεν τηρήσει αυτές τις βασικές προϋποθέσεις, δε διαπράττει απλώς τυπική παράβαση, αλλά είναι πλήρως εκτεθειμένος νομικά. Παράλληλα, ο γεωπόνος που του διαθέτει προϊόντα χωρίς συνταγή, διαπράττει σοβαρή επαγγελματική παράβαση, με όλες τις επακόλουθες συνέπειες.
Η ύπαρξη πιστοποίησης και η εφαρμογή συνταγογράφησης από εξειδικευμένο γεωπόνο προσφέρει στον παραγωγό σημαντικά οφέλη. Πρωτίστως, εξασφαλίζεται η ασφαλής εφαρμογή των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, χωρίς κινδύνους για την υγεία του ίδιου ή την καλλιέργεια. Παράλληλα, η χρήση τεκμηριώνεται και καλύπτει πλήρως τον παραγωγό, σε περίπτωση ελέγχου από φορείς όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο ΕΛΓΟ ή από οργανισμούς πιστοποίησης. Η ύπαρξη συνταγής βοηθά επίσης στη διασφάλιση των επιδοτήσεων που σχετίζονται με το ΟΣΔΕ και τα Οικολογικά Σχήματα, τα οποία απαιτούν πλήρη καταγραφή και τεκμηρίωση της ορθής γεωργικής πρακτικής. Επιπλέον, η συνταγή είναι απόλυτα στοχευμένη, προσαρμοσμένη στην καλλιέργεια, στη βιολογία του εχθρού και στις πραγματικές ανάγκες του χωραφιού, γεγονός που οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα.
Τέλος, προσφέρει στον παραγωγό νομική κάλυψη και ενισχύει τη σχέση αξιοπιστίας και συνεργασίας με το γεωπόνο.
Η συνταγογράφηση δεν είναι εμπόδιο, αλλά ασπίδα. Προστατεύει τον παραγωγό, το γεωπόνο, το προϊόν και το περιβάλλον. Για να είναι κάποιος γεωργός νόμιμος και ασφαλής, πρέπει να γνωρίζει τις υποχρεώσεις του – και αυτό ξεκινά από ένα απλό χαρτί: την πιστοποίηση.
Η εξέταση έχει κόστος περίπου 25€ και πραγματοποιείται σε πιστοποιημένα εξεταστικά κέντρα από το ΥΠΑΑΤ.
Ναι, είτε ο ίδιος ο παραγωγός είτε αυτός που κάνει την εφαρμογή (π.χ. εργάτης) πρέπει να έχει την πιστοποίηση. Στην πράξη, ονομαστικός υπεύθυνος για τη χρήση είναι αυτός που υπογράφει στη συνταγή.
Απαγορεύεται. Η συνταγή πρέπει να αφορά το πρόσωπο που αγοράζει και εφαρμόζει το σκεύασμα. Σε διαφορετική περίπτωση, ο γεωπόνος παρανομεί και επιβαρύνεται με ποινές.
Μόνο εφόσον υπάρχει έγγραφη βεβαίωση ότι το πρόσωπο που αγοράζει είναι εξουσιοδοτημένο να τα χρησιμοποιεί. Και σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να γίνει συνταγή στο ονοματεπώνυμό του.
