Στον τρίτο χρόνο εφαρµογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, αρχίζει να ξεχωρίζει η ήρα από το σιτάρι, όσον αφορά τις λεγόµενες «καινοτόµες/µοντέρνες» καλλιέργειες, τις οποίες υπολόγιζαν να λάβουν ειδικό πριµ 60 ευρώ το στρέµµα για κάθε έτος καλλιέργειας. Εκ των 11 αρχικών επιλογών το 2023, µόνο οι πέντε εκδήλωσαν το ενδιαφέρον της εγχώριας αγοράς το 2024, ενώ από φέτος το αγρωστώδες Τεφ ίσως φύγει από το προσκήνιο.
Στα µέσα αυτής της προγραµµατικής περιόδου, εκ των έντεκα αρχικών επιλογών (Κινόα, Χία, Τεφ, Μαύρο Σινάπι, Νιγκέλα, Καµελίνα, Μουκούνα, Σιταροκρίθαρο, Γλυκοπατάτα, Τσουκνίδα για ίνα και Λινάρι για λάδι ή και ίνα), µόνο οι καλλιέργειες Κινόας, Σιταροκρίθαρου (Tritordeum) και Καµελίνας παραμένουν στην ελληνική πραγµατικότητα. Η γλυκοπατάτα αποτελεί επίσης διακριτή περίπτωση.
Έτσι οι τρεις αυτές καλλιέργειες έχουν κανονική υποστήριξη από εταιρίες τόσο σε σπόρο, όσο και υλικοτεχνικά, πάντα στο πλαίσιο συµβολαιακής προσέγγισης, ώστε να λάβουν κοινό στην καλλιέργεια, να βγάλουν ποιοτικά και ποσοτικά καλή σοδειά, και εν τέλει οι αγοραστές να περιμένουν να πληρώσουν σε επίπεδο τιµής, που να εξασφαλίζει συνέχιση του εγχειρήµατος του χρόνου.
Σηµαντικό δέλεαρ για δοκιμή αυτών των καλλιεργειών, αποτελεί το ειδικό πριµ της ΚΑΠ, που έφτανε τα 60,6 ευρώ ανά στρέµµα. Βέβαια, στην πράξη, τόσο το 2023 όσο και το 2024, ήταν στα 35 και 27 ευρώ το στρέµµα αντίστοιχα. Φέτος, οι συνθήκες διαµορφώνουν το πριµ σε ατόφια 60,6 ευρώ το στρέµµα. Σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία της Επιτροπής Παρακολούθησης της ΚΑΠ για το 2023, το ειδικό πριµ πληρώθηκε για 2.500 στρέµµατα.
Η καλλιέργεια σιταροκρίθαρου (Tritordeum) έχει προοπτικές. Πρόκειται για δηµητριακό από διασταύρωση σκληρού σίτου και αγριοκρίθαρου, με χρήση τόσο για καρπό προς άλεση όσο και για παραγωγή βύνης. Μάλιστα, η καλλιέργεια έχει δείξει ιδιαίτερα καλές επιδόσεις στο κοµµάτι της βυνοποίησης. Το σπόρο προµηθεύει στην Ελλάδα η Alfa Seeds.
Το σιταροκρίθαρο ξεκίνησε από πειραµατικούς αγρούς το 2017 και µπήκε το 2022 σε 480 στρέµµατα, µε τετραπλασιασµό των εκτάσεων κατά το 2023. Βάσει σχεδιασµού, η µισή σοδειά οδεύει προς εξαγωγή και η άλλη µισή για εγχώρια αξιοποίηση, αρτοποίηση και βυνοποίηση.
Σχετικά με την κινόα, οι χαµηλές εισροές, οι κλειστές τιµές των 50 λεπτών το κιλό για συµβατική καλλιέργεια, και των 80 λεπτών για βιολογική παραγωγή, την έχουν ανεβάσει στις τάσεις όσων αγροτών ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις, ειδικά σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα.
Πίσω από εγχείρηµα σχετικό µε τη µέθοδο της συµβολαιακής γεωργίας, είναι οι εταιρείες Βιολάρ ΑΕ και Μάρκου ΑΒΕΕ, µε µεγάλη παράδοση στον πρωτογενή τοµέα. Οι εν λόγω εταιρείες, προσφέρουν κλειστές συµβάσεις στους παραγωγούς, αναλαµβάνοντας απορρόφηση σύνολου της παραγωγής µε προκαθορισµένη τιµή. Έπειτα, αφού την επεξεργαστούν και τη συσκευάσουν, την εξάγουν σε απαιτητικές αγορές στη ∆υτική και Κεντρική Ευρώπη.
Η Καµελίνα ξεχωρίζει επίσης θετικά. Μετά από 5 έτη πειραµατισµών, έχει µπει δυνατά ως εναλλακτική καλλιέργεια στη Βόρεια Ελλάδα, κερδίζοντας στρέµµατα και την προτίμηση όσων τη δοκιµάζουν. Η καλλιέργεια είναι φυσικά συµβολαιακή. Τα έξοδά της μένουν κάτω των 70 ευρώ το στρέµµα, όσο είναι σχεδόν ονοµαστικά το ειδικό πριµ, ενώ τα υπολείµµατα της έκθλιψης αποτελούν άριστη πηγή πρωτεΐνης, με δυνατότητα χρήσης της ως ζωοτροφή. Πιθανός είναι επίσης και ο ημερολογιακός συνδυασμός της µε καλαµπόκι µικρού κύκλου και ηλίανθο. Σύμφωνα με υπολογισμούς, το 2025 έχουν µπει πάνω από 2.000 στρέµµατα ανά την επικράτεια.
Το ειδικό πριμ δεν καταβάλλεται ετησίως, µέχρι το τέλος της προγραµµατικής περιόδου (2027), αλλά αποτελεί µονοετή δέσµευση στήριξης, που προκύπτει από τη δήλωση καλλιέργειας ΟΣΔΕ της περασµένης χρονιάς. Αυτό σηµαίνει πως κάποιος που έχει µερικά στρέµµατα να «κάθονται», μπορεί να δοκιµάσει κάποια µοντέρνα καλλιέργεια, όπως το Σιταροκρίθαρο (Tritordeum), για να πάρει τα εγγυηµένα για 60,6 ευρώ, χωρίς τη δέσµευση συνέχισης στην επόµενη σεζόν.
Η γλυκοπατάτα δεν αποτελεί αρκετά «καινοτόµα» επιλογή, αφού έχει ριζώσει στις καλλιεργητικές συνήθειες της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου εδώ και δεκαετίες.
Φέρει υψηλό ρίσκου αλλά και ανταµοιβή, καθώς απαιτεί ανεµπόδιστη πρόσβαση σε αρδευτικό νερό, πλήρες πρόγραµµα θρέψης και ιδιαίτερες κλιµατικές συνθήκες ώστε να αποδώσει.
Ανά την επικράτεια, η καλλιέργειά της έχει φανατικούς πιστούς, αλλά και αρκετούς που την αποδοκιμάζουν, καθώς αν αποτύχει η καλλιέργειά της, η ζηµιά φτάνει συνήθως πολλές εκατοντάδες ευρώ το στρέµµα. Το πριµ των 60,6 ευρώ το στρέµµα φαντάζει ελάχιστο σε σύγκριση µε το µέσο κόστος καλλιέργειας, το οποίο μπορεί να ξεπερνά και τα 1500 ευρώ το στρέµµα.
Η πράξη έδειξε πως η καλλιέργεια Τεφ δεν τραβάει στα ελληνικά δεδοµένα. Σύµφωνα με όσα εξηγεί στην Agrenda ο Άλεξ Ρίµµερ, πρόεδρος της εταιρίας σπόρων Glarpro που φέρνει το σπόρο, παρά τις πολλές προσπάθειες του ιδίου και των συνεργατών καταστηµάτων στη Λάρισα, το κοινό δεν εξοικειώθηκε µε το µικρό µέγεθος του κόκκου και τις ιδιαιτερότητες της καλλιέργειας.
Αυτό είχε ως συνέπεια τη μη-συσσώρευση οικονομικών κιλών και αποτυχίες καλλιέργειας.
Από την άλλη, υπήρξαν περιπτώσεις όπου κάποιοι έπαιρναν το σπόρο, τον έριχναν μόνο για την επιδότηση, δίχως ενδιαφέρον για εξαγωγή του προϊόντος, και μετά δεν τον πλήρωναν.
Καθώς κατά τα δύο πρώτα έτη της τρέχουσας ΚΑΠ το πριµ κόπηκε στο µισό, πολλοί αποφάσισαν να µην ασχοληθούν εκ νέου, βάζοντας στον πάγο το όλο εγχείρηµα, που ωστόσο είχε προοπτικές.
