Agravia

Άτροπος Μπελαντόνα: Δηλητηριώδες και Θεραπευτικό Φυτό

Η Άτροπος η ευθάλεια (Atropa belladonna), κοινώς γνωστή ως μπελαντόνα (belladonna) ή θανάσιμος στρύχνος (χωρίς να έχει κάποια βοτανική συγγένεια με το γένος Strychnos), είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό (rhizomatous hemicryptophyte) στην οικογένεια των Στρυχνοειδών (Solanaceae) (το οποίο περιλαμβάνει τις ντομάτες, πατάτες, μελιτζάνες κλπ.) ιθαγενές στην Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Δυτική Ασία.

Η κατανομή της εκτείνεται στα δυτικά, από τη Μεγάλη Βρετανία έως τη δυτική Ουκρανία και την Ιρανική επαρχία Γκιλάν στα ανατολικά. Επίσης, εγκλιματίστηκε και/ή εισήχθη σε ορισμένα μέρη του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το φύλλωμα και οι καρποί είναι εξαιρετικά τοξικά καθώς περιέχουν τα αλκαλοειδή τροπανίου. Αυτές οι τοξίνες περιλαμβάνουν την ατροπίνη, σκοπολαμίνη και υοσκυαμίνη, οι οποίες προκαλούν ένα περίεργο παραλήρημα και παραισθήσεις και επίσης, χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό αντιχολινεργικό.

Η Άτροπος η ευθάλεια (Atropa belladonna) έχει απρόβλεπτα αποτελέσματα. Το αντίδοτο για τη δηλητηρίαση από μπελαντόνα είναι η φυσοστιγμίνη ή η πιλοκαρπίνη, το ίδιο όπως και για την ατροπίνη.

Έχει μια μακρά ιστορία χρήσης ως φάρμακο, καλλυντικό και δηλητήριο. Πριν από το Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική ως αναισθητικό· οι αρχαίοι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν ως δηλητήριο (φημολογήθηκε ότι τόσο η σύζυγος του Αυτοκράτορα Αύγουστου όσο και η σύζυγος του Κλαύδιου το είχαν χρησιμοποιήσει σε φονικό)· και έχοντας αυτό προεξοφληθεί, χρησιμοποιήθηκε για να κάνει δηλητηριώδεις τις αιχμές των βελών.

Όλα τα μέρη του φυτού είναι εξαιρετικά τοξικά, περιέχουν ατροπίνη, υοσκιαμίνη και σκοπαλαμίνη ουσίες πολύτιμες από φαρμακευτική άποψη αλλά παράλληλα και δηλητηριώδεις. Γι’ αυτό και χρησιμοποιείται υπό μορφή φαρμακευτικών παρασκευασμάτων, κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Τα συμπτώματα δηλητηρίασης που προέρχονται από μπελαντόνα είναι στεγνό και καυτό στόμα, ξαναμμένο δέρμα, ναυτία, σύγχυση και ντελίριο και σε ισχυρές δόσεις, θάνατος. Οι ομοιοπαθητικοί συνιστούν την μπελαντόνα για ασθένειες που έχουν παρόμοια συμπτώματα. Αποτελεί ισχυρό αντίδοτο στην περίπτωση πολλών δηλητηριάσεων όπως και κατά της ασθένειας του Πάρκινσον. Οι θεραπευτικές ιδιότητές της ήταν γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Την χρησιμοποιούσαν οι μεγάλοι γιατροί στην Ελλάδα, τη Βαβυλωνία και Μεσοποταμία.

Στην αρχαιότητα χαρακτηρίστηκε από τον φυσιοδίφη Διοσκουρίδη ως Άτροπος, σε μια προσπάθεια να αποδοθεί η ισχύς του δηλητηρίου του φυτού που, όμοια με την Άτροπο Μοίρα, κόβει το νήμα της ζωής του ανθρώπου. Αργότερα εμφανίζεται ως «μπελαντόνα» που σημαίνει «ωραία κυρία» γιατί μια από τις ιδιότητές του είναι να διαστέλλει την κόρη των ματιών, κάνοντάς τα να λάμπουν υπερφυσικά. Ήταν οι Ενετοί που τη λάτρεψαν πρώτοι για αυτό το εφέ που προκαλούσε στα μάτια. Οι μεγάλες κόρες του ματιού θεωρούνταν κατά την Ιταλική Αναγέννηση δείγμα ομορφιάς και oι γυναίκες της ισπανικής και της ιταλικής αριστοκρατίας έβαζαν σταγόνες από τον χυμό του φυτού διαλυμένο στο νερό ώστε να δείχνουν πιο μυστηριακές, με εντονότερο βλέμμα. Το κάλλος βέβαια ερχόταν με μεγάλο προσωπικό κόστος, καθώς η τύφλωση ήταν συχνή από τη χρήση της δηλητηριώδους ατροπίνης. Παλιά το έσταζαν επίσης στον αμφιβληστροειδή των τραγουδιστριών της όπερας και στις κοπέλες πριν τις παρουσιάσουν σε κάποιον μνηστήρα. Στη λαογραφία θεωρήθηκε ότι οι μάγισσες έφτιαχναν μια αλοιφή με μπελαντόνα και άλλα δηλητηριώδη φυτά που τις βοηθούσε να πετούν.

Άτροπος Μπελαντόνα

Στην ιατρική χρησιμοποιείται λόγω των πολλών φαρμακευτικών ουσιών που περιέχει, όπως αλκαλοειδή (άτροπο, σκοπολαμίνη, ινουλίνη, ασπαραγίνη, υοσκυαμίνη), χλωροφύλλη, κυτταρίνη κ.λ.π. Τα φύλλα και οι ρίζες της έχουν ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές, ναρκωτικές και αντιιδρωτικές ιδιότητες και βοηθούν στην αντιμετώπιση της ναυτίας, της επιληψίας και της νόσου του Πάρκινσον. Ακόμη χρησιμοποιείται εξωτερικά σαν παυσίπονο, αναλγητικό και αντινευραλγικό, καθώς και για παθήσεις των ματιών. Τα ξηραμένα φύλλα σε μορφή σκόνης βοηθούν στη θεραπεία του άσθματος. Σαν ρόφημα βοηθάει στη θεραπεία του κοκίτη, καταπραΰνει στομαχικούς πόνους, πόνους του συκωτιού, θεραπεύει αιμορροΐδες, ραγάδες κλπ. Εκτός από φάρμακο η μπελαντόνα χρησιμοποιείται και σαν παρασιτοκτόνο.

Πηγές:

itrofi.gr

el.wikipedia.org

Λέξεις-Κλειδιά:

Παρόμοια άρθρα