Πότε πρέπει να λιπάνουμε το σιτάρι;

31 Ιανουαρίου 2024

Κλασικά, οι αγρότες μας λιπαίνουν σύμφωνα με τα παραδοσιακά πρότυπα. Γύρω στα μέσα Φεβρουαρίου είτε όλη την ποσότητα σε μια δόση, είτε την πρώτη δόση και γύρω στα μέσα Μαρτίου τη δεύτερη όσοι πολύ σωστά εφαρμόζουν δύο δόσεις. Αυτός είναι ένας γενικός κανόνας που τον εφαρμόζουμε παραδοσιακά.

Η διαχείριση του σίτου (αλλά και άλλων καλλιεργειών) σχετίζεται με το στάδιο ανάπτυξης των φυτών. Η αναγνώριση των σταδίων ανάπτυξης βοηθά τους παραγωγούς στη λήψη σωστών αποφάσεων που θα οδηγήσουν σε υψηλή, καλής ποιότητας, παραγωγή.

Σε αυτό μας βοηθά η γνώση των φαινολογικών σταδίων ανάπτυξης της κάθε καλλιέργειας.

Στο παρακάτω διάγραμμα, παρουσιάζουμε τα φαινολογικά στάδια ανάπτυξης του σκληρού σίτου, δηλαδή τα στάδια ανάπτυξής του κατά την κλίμακα Feekes, που είναι 11.

Στάδια

Ας δούμε ποια είναι τα φαινολογικά στάδια του σκληρού σίτου και πώς μπορούν να μας βοηθήσουν στη διαχείριση της καλλιέργειας.

(Ανάλυση με φωτογραφίες στα Αγγλικά μπορείτε να βρείτε στο Ohioline.) ⇐

Στάδιο 1 είναι το φύτρωμα. Το φυτό έχει ένα βλαστό με έναν αριθμό φύλλων.
Στάδια από 2 – 5 είναι το αδέλφωμα (φωτογραφία). 2 αρχίζει το αδέλφωμα, 3 τα αδέλφια διαμορφώνονται, 4 αρχίζει η έκπτυξη των στελεχών των αδελφιών, 5 τα αδέλφια αρχίζουν να αναπτύσσονται. Το στάδιο αυτό αρχίζει για τη Θεσσαλία τον Ιανουάριο και τελειώνει το Φεβρουάριο. Προς τα μέσα Φεβρουαρίου η ημέρα μεγαλώνει και οι θερμοκρασίες αρχίζουν να ανεβαίνουν. Αρχίζει η έντονη ανάπτυξη του φυτού, το οποίο κατά την περίοδο αυτή χρειάζεται άζωτο για να καλύψει τις ανάγκες της ανάπτυξής του. Γι’ αυτό πρέπει να εφαρμόσουμε γύρω στα μέσα Φεβρουαρίου (κάπου στο στάδιο 3 έως 4) αζωτούχο λίπανση. Θέλουμε λίπασμα που θα το αποδώσουμε σταδιακά στα φυτά και θα καλύψει τις ανάγκες της ανάπτυξης των στελεχών ή του καλαμώματος. Γι’ αυτό σε αυτήν τη φάση πρέπει να εφαρμόσουμε το άζωτο σε αμμωνιακή μορφή (θειική αμμωνία, ασβεστούχο νιτρική αμμωνία) ή ουρία, που θέλουν χρόνο για τη μετατροπή τους σε νιτρικά, τα οποία τα φυτά μας προσλαμβάνουν ευκολότερα. Στόχος είναι η επάρκεια του λιπάσματος για περίπου ένα μήνα στα στάδια ανάπτυξης των φυτών, μέχρι την εμφάνιση του φύλλου-σημαία και του ξεσταχυάσματος.

Επομένως, πρέπει να εφαρμόζουμε την πρώτη δόση επιφανειακής λίπανσης, όταν τα φυτά είναι ανάμεσα στο 3 και 4 στάδιο.

Στάδιο 6 είναι τότε που εμφανίζεται στη βάση του βλαστού ο πρώτος κόμβος.
Στο 7 φαίνεται και ο δεύτερος κόμβος. Ο πρώτος κόμβος είναι 3 – 8 εκ πάνω από το έδαφος και ο δεύτερος 10 – 15.
Στο στάδιο 8 το φύλλο-σημαία αρχίζει να φαίνεται ακόμη, όμως είναι τυλιγμένο χωρίς να έχει εκπτυχθεί πλήρως.
Στο 9 το φύλλο-σημαία έχει εκπτυχθεί και φαίνεται το γλωσσίδιο στη βάση του. Το 10 είναι το στάδιο ανάπτυξης του στάχεως. Το φύλλο-σημαία είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την παραγωγή του χωραφιού. Εκτιμάται ότι προσφέρει το 75% της φυλλικής επιφάνειας που θα τροφοδοτήσει το γέμισμα του στάχεως και του σπόρου. Γι’ αυτό πρέπει να το κρατήσουμε υγιές. Αν υπάρχει κίνδυνος ασθενειών ή άλλων προσβολών, πρέπει να ψεκάσουμε. Τα στάδια 8 και 9 για τις μέσες συνθήκες της Θεσσαλίας γίνονται στα τέλη Μαρτίου και αρχές Απριλίου.
Στο στάδιο 10 αρχίζει το φούσκωμα (γκάστρωμα) και η έκπτυξη του στάχεως. Ακολουθεί η γονιμοποίηση στο 10.5 και το γέμισμα του σπόρου με το στάδιο 11 να είναι η ωρίμανση.

Παρατηρήσεις

Τα στάδια ανάπτυξης του φυτού βοηθούν τον αγρότη να αποφασίσει για τις καλλιεργητικές φροντίδες που θα εφαρμόσει. Στο διάγραμμα βλέπουμε την κόκκινη γραμμή να δίνει την απορρόφηση αζώτου από τα φυτά και ουσιαστικά τις ανάγκες του. Στα στάδια 1, 2 και 3 έχουμε πολύ μικρή απορρόφηση αζώτου. Γι’ αυτό η βασική λίπανση με άζωτο είτε πρέπει να είναι πολύ μικρή, είτε αν η προηγούμενη καλλιέργεια αφήνει υπολειμματικό άζωτο (ψυχανθή, αρδευόμενες βαμβάκι, καλαμπόκι) δεν χρειάζεται.

Σημειωτέον πως το διάστημα από τη σπορά μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου πρόκειται συνήθως για περίοδο βροχών, έτσι το άζωτο που δεν θα απορροφηθεί από τα φυτά, μπορεί να εκπλυθεί. Στο στάδιο 3 – 4 αρχίζει η μεγάλη ανάπτυξη των φυτών και η μεγάλη ζήτηση αζώτου. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε την κύρια ποσότητα αζώτου που θα καλύψει τις ανάγκες μέχρι τα μέσα με τέλος Μαρτίου (στάδιο 9). Προφανώς το άζωτο που εφαρμόσαμε στα μέσα Φεβρουαρίου δεν επαρκεί μέχρι το τέλος της ανάπτυξης των φυτών. Γι’ αυτό μια δεύτερη δόση αζωτούχου λίπανσης στα μέσα Μαρτίου (στάδια 6 – 7), κυρίως με νιτρική μορφή αζώτου, βοηθά την παραγωγή. Ειδικότερα, για το σκληρό σιτάρι έχουμε μια δεύτερη ανάγκη.

Οι πρωτεΐνες του σπόρου δημιουργούνται από άζωτο που απορροφά το φυτό από το έδαφος στις αρχές Απριλίου, όταν αρχίζει να γεμίζει. Επομένως, η δεύτερη εφαρμογή λιπάσματος τον Μάρτιο συμβάλλει στην παραγωγή υψηλής ποιότητας σκληρού σίτου με πρωτεΐνες πάνω από 13,5%. Ακριβώς αυτό που επιδιώκει η βιομηχανία ζυμαρικών της χώρας.