Agravia

Περί Φιστικιάς: Καταγωγή και Ονομασία

Περί Φιστικιάς
Ο τόπος καταγωγής της φιστικιάς

Ως πατρίδα της φιστικιάς εκτιμάται ότι είναι η ευρύτερη περιοχή της Συρίας, Τουρκίας και Μεσοποταμίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις Ευρωπαίων Βοτανικών,  που στο τέλος του 19ου αιώνα επισκέφθηκαν τη Μέση Ανατολή και είδαν τις εκτεταμένες καλλιέργειες φιστικιάς. Το 1929-1930, όμως, Ρώσοι Βοτανικοί που επισκέφθηκαν την Κεντρική Ασία, βρήκαν εκεί αυτοφυή δένδρα φιστικιάς σε αχανείς εκτάσεις ορεινές και πεδινές, σχηματίζοντας έναν τύπο δασώδους στέπας σε εδάφη με φτωχή χλωριδική σύνθεση.

Σύμφωνα με την μελέτη της Δρ. Άννας Μανουηλίδου-Χιτζανίδου, η περιοχή της άγριας φιστικιάς επεκτείνεται στο Βόρειο Ιράν, Βόρειο Αφγανιστάν, Νότιο Τουρκμενιστάν, Ανατολικό Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, μέχρι και στο Κυρκιστάν. Από αυτά γίνεται κατανοητό ότι η Κεντρική Ασία είναι ο τόπος καταγωγής του άγριου προγόνου της καλλιεργημένης φιστικιάς.

Στην Ελλάδα, ο πρώτος που αναφέρει και περιγράφει τη φιστικιά, είναι ο Θεόφραστος ο Ερέσσιος (371-287 π.Χ.). Στο έργο του «Περί φυτών Ιστορία» δίνει την εξής περιγραφή της φιστικιάς: «Όπως λένε εκεί (στην Ινδική) φύεται ένα δένδρο που μοιάζει με την τερέβινθο. Αυτό ως προς τα φύλλα, τους κλάδους και τα άλλα χαρακτηριστικά πλην των καρπών, οι οποίοι είναι διαφορετικοί και μοιάζουν με αμύγδαλα. Λένε ότι το δένδρο αυτό φύεται και στην Βακτρία. Τα κάρυά του έχουν το μέγεθος του αμυγδάλου και μοιάζουν με αμύγδαλα, αλλά το κέλυφός τους δεν είναι αδρό και σε γεύση είναι ανώτερα των αμυγδάλων και γι’ αυτό στον τόπο αυτό τα προτιμούν από τα αμύγδαλα». Ο Θεόφραστος όπως είναι γνωστό δεν πήγε ποτέ στην Ασία. Την περιγραφή της φιστικιάς του την έδωσαν οι ιστοριογράφοι που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία.

Το όνομα «πιστάκια» (φιστίκια)

Ο Θεόφραστος στην περιγραφή της φιστικιάς δεν κατονομάζει το φυτό ως δένδρο. Ο ίδιος λέει ότι τα δένδρα της Ασίας, που δεν απαντώνται στην ελληνική χλωρίδα, δεν έχουν ονόματα.

Ο πρώτος που αναφέρει τη λέξη «πιστάκια» είναι ο ποιητής Νίκανδρος ο Κολοφώνιος (2ος π.Χ. αιώνας). Ο Νίκανδρος γράφει και αυτός ότι τα «πιστάκια» τα βρίσκουμε στην Ινδική και ότι μοιάζουν με αμύγδαλα, έχουν δε την ιδιότητα να προστατεύουν από νύγματα σκορπιού. Η λέξη «πιστάκια» προέρχεται από την αρχαία περσική λέξη «πίστα» που σημαίνει φιστίκι ή φιστικιά. Η λέξη αυτή αποτελεί τη ρίζα για την ονομασία του φιστικιού στις περισσότερες γλώσσες: pistache (γαλλικά), pistachio (αγγλικά), pistashka (ρωσικά), fustuk (αραβικά).

Λέξεις-Κλειδιά:

Παρόμοια άρθρα