Η καρυδιά Πεκάν (Carya Illionensis) είναι ιθαγενές δέντρο της Βόρειας και Κεντρικής Αμερικής. Η καλλιέργειά της ξεκίνησε το 19ο αιώνα, ενώ τα τελευταία χρόνια απέκτησε καλλιέργειες και σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, το Ισραήλ και η Ελλάδα, μεταξύ άλλων.
Το καθαρό κέρδος που μπορεί να αποδώσει φτάνει και τα 800€/στρέμμα, ενώ η παραγωγή μίας καλλιέργειας 12 ετών μπορεί να φτάσει και τα 200 κιλά ψίχας/στρέμμα.
Η ψίχα του καρυδιού Πεκάν έχει την εξής σύνθεση (ανά 100 γραμμάρια):
| Νερό | 3,4% | Νιασίνη Β | 0,1 mg |
| Πρωτεΐνη | 9,2 γραμ. | Βιταμίνη Γ | 11,0 mg |
| Λίπη | 71,2 γραμ. | Ασβέστιο | 6,0 mg |
| Υδατάνθρακες | 14,2 γραμ. | Φώσφορος | 26,0 mg |
| Βιταμίνη Α | 130 IU | Σίδηρος | 0,3 mg |
| Θειαμίνη Β1 | 0,86 mg | Νάτριο | 6,0 mg |
| Ριβοφλαβίνη Β | 20,02 mg | Κάλιο | 174,0 mg |
Η καρυδιά Πεκάν είναι δέντρο φυλλοβόλο, του οποίου η ρίζα είναι πασσαλώδης με ισχυρές διακλαδώσεις. Ο κορμός της μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 30 μέτρα. Οι οφθαλμοί είναι απλοί ή τριπλοί, με μεσαίο βλαστοφόρο και πλάγιους ανθοφόρους αρσενικούς (σε ίουλους).
Πρόκειται για μονόικο δίκλινο, δηλαδή τα αρσενικά και τα θηλυκά του άνθη ανθίζουν στο ίδιο δέντρο, αλλά είναι ξεχωριστά. Κάθε αρσενικό άνθος έχει 3 έως 5 στήμονες, ενώ τα θηλυκά άνθη είναι συνήθως 3 με 6 στο άκρο του βλαστού και εμφανίζονται 4 με 6 εβδομάδες μετά την έκπτυξη των οφθαλμών. Με την εμφάνιση των θηλυκών ανθέων, σταματά και η ανάπτυξη του βλαστού.
Σημειωτέον πως η καλή γονιμοποίηση είναι αναγκαία για την παραγωγή καρπών. Η γονιμοποίηση λαμβάνει χώρα μέσα σε τέσσερις έως εφτά μέρες από την επικονίαση, ενώ το έμβρυο αρχίζει να φαίνεται μετά από 20 μέρες, μέσα στο σχηματιζόμενο καρπό, το κάρυο. Η ωρίμανση του καρυδιού δεν τελειώνει αν δεν παρέλθουν τουλάχιστον 4 μήνες από την επικονίαση.
Η παραγωγική ζωή του δέντρου είναι υπολογισμένη πως ξεπερνά τα 100 έτη, ενώ συναντούμε τις μεγαλύτερες αποδόσεις του από την ηλικία των 15 ετών. Η καρποφορία της καρυδιάς ξεκινάει από τον 4ο-5ο χρόνο μετά τη φύτευσή της.
Η καρυδιά Πεκάν απαιτεί εδάφη ελαφρά ή μέσης σύστασης, με καλή αποστράγγιση. Λόγω της ευαισθησίας του δέντρου στα άλατα και στο ασβέστιο, πρέπει να αποφεύγουμε τα αλμυρά ή αλκαλικά εδάφη. Τις καλύτερες αποδόσεις τις έχουμε όταν το έδαφος έχει αρκετή υγρασία αλλά δεν συγκρατεί νερό.
Το δέντρο αυτό ευδοκιμεί σε παρατροπικές και εύκρατες περιοχές με παρατεταμένο καλοκαίρι, ώστε να πετυχαίνει την ωρίμαση των καρπών. Ευνοϊκότερες για την καλλιέργειά του είναι οι πεδινές ή χαμηλές ημιορεινές, καθώς παρατηρούμε ότι σε υψηλότερες περιοχές τα καρύδια δεν προλαβαίνουν να ωριμάσουν, ενώ υπάρχει κίνδυνος από τους παγετούς. Έχει λιγότερες απαιτήσεις σε ψύχος από την κοινή καρυδιά για τη διακοπή του λήθαργού του, κατά τη διάρκεια του οποίου, αντέχει θερμοκρασίες έως -18℃. Ωστόσο, οι πολύ τρυφεροί βλαστοί και τα νεαρά φύλλα καταστρέφονται σε θερμοκρασίες γύρω στους 0 ℃.
Πραγματοποιούμε τον πολλαπλασιασμό της Πεκάν με ενοφθαλμισμό ή εγκεντρισμό της επιθυμητής ποικιλίας σε υποκείμενα σπορόφυτα. Επιτυγχάνουμε την παραγωγή σποροφύτων με στρωμάτωση των καρυδιών από το Νοέμβριο σε περλίτη, σε στρώματα 3-4 εκ. μέσα σε κιβώτια, σε θερμοκρασία 2-4℃, για 2-3 μήνες. Με τις χαμηλές θερμοκρασίες, πετυχαίνουμε τη διακοπή του λήθαργου του εμβρύου, ενώ κατά την τοποθέτηση των καρυδιών, θα πρέπει να μην αφήνουμε επαφή μεταξύ τους, τοποθετώντας ενδιάμεσα άμμο γι’ αυτό.
Τη στρωμάτωση τη συνεχίζουμε για 3-4 φορές και όχι παραπάνω, ώστε να εξασφαλίζουμε τον καλό αερισμό των σπόρων και τα επιθυμητά επίπεδα υγρασίας. Επιπλέον, πρέπει να διατηρούμε τα καρύδια μέχρι τη στρωμάτωση σε ψυχρό και κάπως υγρό μέρος. Όταν οι σπόροι αρχίσουν να φυτρώνουν, τους τοποθετούμε σε σάκους, στους οποίους μπορεί να παραμείνουν έως και δύο χρόνια, προτού χοντρύνουν αρκετά, ώστε να φτάσουν το κατάλληλο στάδιο εμβολιασμού. Ο εμβολιασμός γίνεται είτε με ενοφθαλμισμό το Σεπτέμβριο (Σχήμα 1) ή με εγκεντρισμό την άνοιξη (Σχήμα 2).
Σχήμα 1 Ενοφθαλμισμός
Η καλύτερη περίοδος για τη φύτευση της Πεκάν είναι κατά τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο, ώστε τα φυτά να προλαβαίνουν να επουλώνουν τις πληγωμένες ρίζες και να βγάζουν νέες πρώτού αρχίσει η βλάστηση των οφθαλμών. Οι αποστάσεις φύτευσης πρέπει να είναι 10-12 μέτρα στις γραμμές και οι γραμμές μεταξύ τους 12 μέτρα. Πριν την φύτευση, τοποθετούμε πασσάλους σε ευθεία γραμμή. Οι λάκκοι που ανοίγουμε θα πρέπει να έχουν διαστάσεις τουλάχιστον 60 x 60 εκ.
Η λίπανση εξαρτάται από την ηλικία των δένδρων, την ανάπτυξή τους, την καρποφορία κλπ. Για την ορθή λίπανση της καλλιέργειας, καλό είναι να πραγματοποιούμε αναλύσεις φύλλων και εδάφους περιοδικά. Ένα ενδεικτικό πρόγραμμα λίπανσης παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.
Στην περίπτωση που πραγματοποιούμε τη λίπανση με το χέρι, οι ποσότητες φωσφόρου και καλίου μπορούν να δοθούν στο διάστημα Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου. Στην περίπτωση υδρολίπανσης, μπορούμε να εφαρμόσουμε το 1/5 της ετήσιας ανάγκης σε Άζωτο στις αρχές Μαρτίου, ενώ προσθέτουμε το υπόλοιπο άζωτο μαζί με το φωσφόρο και το κάλιο.
Μια συνηθισμένη έλλειψη που παρατηρούμε, είναι αυτή του σιδήρου, για την οποία συνίσταται η χρήση 50-100 γρ./δέντρο χηλικού σιδήρου, όταν οι οφθαλμοί αρχίσουν να φουσκώνουν. Πολλές φορές παρατηρούμε και έλλειψη ψευδάργυρου και μαγγανίου. Σε αυτήν την περίπτωση, συνίσταται η προσθήκη είτε μέσω εδάφους σε χηλική μορφή είτε διαφυλλικά.
Όπως όλα τα καρποφόρα δέντρα, έτσι και την Πεκάν πρέπει να την αρδεύουμε συστηματικά, παρόλο που πρόκειται για δέντρο με βαθιές ρίζες και αντοχή στην ξηρασία. Οι απαιτήσεις σε νερό ανέρχονται στα 930 χιλιοστά νερού το χρόνο.
Οι κυριότερες ποικιλίες είναι οι:
Κατά την ωρίμανση το φθινόπωρο, η εξωτερική φλούδα (περικάρπιο) παίρνει χρώμα σκούρο πράσινο και σχίζεται στα 4, από την κορυφή προς τον ποδίσκο. Το σκληρό τσόφλι (ενδοκάρπιο) παίρνει χρώμα καφετί-σταχτί, το περισπέρμιο σκουροκίτρινο και η ψίχα άσπρη προς κιτρινωπή. Πραγματοποιούμε τη συγκομιδή είτε με τίναγμα ή ράβδισμα, ενώ κάποιο ποσοστό καρπών πέφτει μόνο του όταν ωριμάσει.
Κυριότεροι εχθροί της Πεκάν είναι η κίτρινη αφίδα και ο τετράνυχος.
Η κίτρινη αφίδα βγαίνει Μάιο με Ιούνιο, προβάλλει στο φύλλωμα, ενώ μπορούμε να την εντοπίσουμε πολύ εύκολα από τα μελιτώματα που εκκρίνει. Κατά τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στο “γέμισμα” του καρπού.
Ο τετράνυχος βγαίνει από τον Ιούνιο και μετά και προσβάλλει το φύλλωμα στο κάτω μέρος του δέντρου, ενώ το χρώμα των φύλλων παίρνει όψη θαμπή, με καφέ κηλίδες.
Κυριότερη ασθένεια είναι το Κλαδοσπόριο, το οποίο δημιουργεί σκουροπράσινα προς μαύρα στίγματα στα πράσινα μέρη του φυτού σε ψηλή υγρασία. Άλλες ασθένειες που προσβάλλουν την Πεκάν είναι ασθένειες του ξύλου.
Μέσω χειμερινού ψεκασμού με εντομοκτόνα το Φεβρουάριο, σε συνδυασμό με χαλκούχα σκευάσματα, μπορούμε να περιορίσουμε το πρόβλημα των εχθρών και των ασθενειών.
2015. Καρύδια Πεκάν: Καρπός… κερδοφορίας [Online]. Available: https://www.ypaithros.gr/καρύδια-πεκάν-καρπός-κερδοφορίας/ [Accessed].
DIMALLA, G. & VAN STADEN, J. 1977. The effect of temperature on the germination and endogenous cytokinin and gibberellin levels of pecan nuts. Zeitschrift für Pflanzenphysiologie, 82, 274-280.
DIMALLA, G. & VAN STADEN, J. 1978. Pecan nut germination—a review for the nursery industry. Scientia Horticulturae, 8, 1-9.
RYAN, E., GALVIN, K., O’CONNOR, T., MAGUIRE, A. & O’BRIEN, N. 2006. Fatty acid profile, tocopherol, squalene and phytosterol content of brazil, pecan, pine, pistachio and cashew nuts. International journal of food sciences and nutrition, 57, 219-228.
ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΓΕΩΡΓΊΑΣ, Α. Α. Κ. Π. Κ. 2010. Η καρυδιά Πεκαν [Online]. Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κύπρου. Available: http://moa.gov.cy [Accessed].
